Spadek. Samo słowo często wywołuje skojarzenia z nagłym przypływem gotówki, przejęciem mieszkania czy cennych pamiątek. Niestety, w praktyce spadkobranie jest bardziej złożone, a dziedziczenie może przysporzyć Ci nie tylko atrakcyjne aktywa, ale obciążyć poważnymi długami. Zrozumienie podstawowych zasad to konieczność, która chroni nas przed daleko idącymi konsekwencjami finansowymi.
Prawne zawiłości przyjęcia lub odrzucenia spadku
1. Spadek obejmuje również dług
To fundamentalna zasada: spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłej osoby, czyli spadkodawcy. Oznacza to, że dziedziczymy zarówno aktywa (majątek, nieruchomości, oszczędności, firma), jak i pasywa (długi, jak np. niespłacone pożyczki, obciążona hipoteka domu, czy mieszkania spadkodawcy, zaległe opłaty na rzecz spółdzielni czy wspólnoty mieszkaniowej, zaległe alimenty).
2. Reżimy dziedziczenia – dwa, a nawet trzy:)
Zasady, według których dziedziczymy, zależą od tego, czy zmarła osoba pozostawiła testament:
- Dziedziczenie testamentowe– ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Spadkodawca w testamencie może swobodnie, no niemal swobodnie- zobacz poniżej informacje nt. zachowku- dysponować swoim majątkiem, powołując do spadku dowolne osoby.
- Dziedziczenie ustawowe (brak testamentu): Wchodzi w grę, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu albo gdy testament jest nieważny. Krąg spadkobierców i ich udziały są ściśle określone w Kodeksie cywilnym (o czym więcej za chwilę).
- Hybryda: To sytuacja, w której testament nie obejmuje całości spadku. Wówczas część majątku, co do której spadkodawca nie wypowiedział się w testamencie, jest dziedziczona na zasadach ustawowych.
3. Hierarchia dziedziczenia ustawowego (czyli kto dziedziczy?)
Prawo spadkowe ustala kolejność dziedziczenia w tzw. liniach pokrewieństwa.
Co najważniejsze, jeśli w chwili otwarcia spadku, czyli mówiąc po ludzku – śmierci spadkodawcy – żyje choćby jeden spadkodawca należący do danej grupy (i nie dokonał odrzucenia spadku, zobacz niżej na czym polega to odrzucenie), wyklucza to dziedziczenie kogokolwiek należącego do dalszych grup.
Druga ważna kwestia – zasadą jest, że spadkobiercy dziedziczą w częściach równych. Ale od tej zasady przepisy wprowadzają wyjątek- spadkobiercę uprzywilejowanego. Jest nim małżonek zmarłego.
Co również wymaga podkreślenia, jeżeli dany spadkodawca nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych; zasadę tę stosuje się do dalszych zstępnych.
| Grupa Dziedziczenia | Kto dziedziczy? |
| I | Zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki, itd.) i małżonek spadkodawcy. Dziedziczą w częściach równych, ale małżonek nie może otrzymać mniej niż ¼ spadku, jest bowiem spadkobiercą uprzywilejowanym. Zatem jeśli zmarły pozostawił, przykładowo, żonę i 2 dzieci, udział każdego ze spadkobierców będzie równy i będzie wynosił ⅓ spadku. Ale jeśli zmarły miał żonę i 4 dzieci, udział żony będzie wynosił nie ⅕, a ¼ spadku, zaś udział każdego z dzieci będzie odpowiadał ¼ spadku po uwzględnieniu udziału żony, tj. wyniesie 3/16 spadku (¼ x ¾). |
| II | Małżonek, rodzice, rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa spadkodawcy (gdy spadkodawca nie miał zstępnych). W tym przypadku udział małżonka wynosi ½ spadku, gdyż jak wspomniano jest on spadkobiercą uprzywilejowanym, nawet jeśli dziedziczy wraz z obojgiem rodziców zmarłego. Jeżeli rodzic zmarł przed spadkodawcą, udział tego rodzica przypada rodzeństwu spadkodawcy, w częściach równych. Zatem jeżeli powołani do dziedziczenia są: małżonek, jeden z rodziców oraz 2 rodzeństwa zmarłego to ich udziały wynoszą: małżonek- ½, rodzic- ¼, a każdy z rodzeństwa ½ z ¼ czyli ⅛ spadku. |
| III | Dziadkowie spadkodawcy i ich dzieci oraz wnuki (gdy nie ma małżonka, zstępnych, rodziców, rodzeństwa oraz zstępnych rodzeństwa) zaś pozostali zstępni dziadków począwszy od 15.11.2023 r. już nie są powoływani do dziedziczenia ustawowego. |
| IV | Pasierbowie otóż w przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego dzieci i innych zstępnych oraz krewnych należących do ww. grup, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku. |
| V | Gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce lub Skarb Państwa (gdy nie ustalono miejsca zamieszkania w Polsce). |
Wstępni, zstępni i pokrewieństwo
Aby zrozumieć tę hierarchię, przyjmijmy Ciebie za punkt odniesienia:
- Wstępni w linii prostej to osoby, od których się wywodzisz: Twoi rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd.
- Zstępni w linii prostej to osoby od Ciebie pochodzące: Twoje dzieci, wnuki, prawnuki itd. Do zstępnych zalicza się też dzieci adoptowane (przysposobione) oraz dzieci uznane za własne i te pochodzące spoza małżeństwa.
- Linia boczna to pozostali krewni, jak rodzeństwo, ciotki, stryjowie czy kuzynowie.
Pokrewieństwo określa się też stopniami: np. relacja ojciec-syn to pokrewieństwo I stopnia (w linii prostej), a ojciec-wnuk to pokrewieństwo II stopnia.
4. Czym jest zachowek i kto ma do niego prawo?
Zachowek to prawna instytucja, która chroni najbliższą rodzinę spadkodawcy przed całkowitym pominięciem w testamencie. Jest to prawo do otrzymania części wartości spadku, nawet jeśli zostali w testamencie pominięci.
Zachowek przysługuje wyłącznie tzw. dziedzicom koniecznym, tj:
- Zstępnym (dzieciom, wnukom, prawnukom, itd., przy czym prawo do zachowku dalszego zstępnego spadkodawcy nie wchodzi w grę, gdy żyje zstępny bliższy; zatem wnuk nie nabywa prawa do zachowku, jeśli żyje jego rodzic);
- Małżonkowi;
- Rodzicom spadkodawcy (jeśli byliby powołani do spadku z ustawy, czyli jeśli spadkodawca miał np. dzieci, czy wnuki to rodzicom prawo do zachowku nie przysługuje).
Wielkość zachowku
Kwota zachowku to zasadniczo połowa wartości udziału, jaki dana osoba otrzymałaby, gdyby dziedziczyła z ustawy (albo ⅔ dla osób trwale niezdolnych do pracy lub małoletnich zstępnych). Roszczenie to ma charakter pieniężny, a jego adresatem jest spadkobierca bądź spadkobiercy testamentowi.
Mówiąc bardziej po ludzku:)- uprawnieni do zachowku mogą żądać od spadkobierców testamentowych, a gdyby to nie pomogło to wytoczyć powództwo przeciwko spadkobiercom o zapłatę kwoty należnego im zachowku. Oczywiście, w grę wchodzi też pozasądowe rozstrzygnięcie w postaci zawarcia ugody pomiędzy spadkobiercami i dobrowolna zapłata zachowku, bądź brakującej kwoty zachowku.
Podstawa obliczenia zachowku
Wiemy już, czym jest zachowek i jaką część spadku obejmuje. Czas przybliżyć, do czego właściwie odnosi się owa połowa, czy ⅔ udziału ustawowego. Inaczej mówiąc, co obejmuje spadek w kontekście prawa do zachowku?
Obejmuje on nie tylko te, składniki majątkowe, które zmarły pozostawił w chwili śmierci, ale również niektóre darowizny dokonane za życia spadkodawcy, zapisy windykacyjne, fundusz założycielski fundacji rodzinnej wniesiony przez spadkodawcę, w przypadku gdy fundacja ta nie jest ustanowiona w testamencie, jak również mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, o wartości nie większej niż wysokość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przez spadkodawcę.
Trzeba też wiedzieć, że przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni
Omówienie istoty zapisów zwykłych czy windykacyjnych, poleceń, czy wyjaśnienie, czym jest fundacja rodzinna bądź jej mienie po rozwiązaniu fundacji albo czym jest zrzeczenie się dziedziczenia wykracza poza ramy niniejszego opracowania. Nieco uwagi poświęćmy jednak darowiznom.
Darowizna a spadek
Darowizna dokonana przez spadkodawcę na rzecz któregokolwiek ze spadkobierców w okresie do 10 lat od śmierci spadkodawcy jest doliczona do spadku przy obliczaniu wysokości zachowku. Wyjątkiem są darowizny zwyczajowo przyjęte w danych okolicznościach (czyli podstawy obliczenia zachowku nie powiększy uczyniony przez spadkodawcę np. prezent z okazji ślubu jego wnuka w postaci kuponu na zakupy w danym centrum handlowym na kwotę 1000 zł).
Z drugiej strony, darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku, i to bez względu na to, kiedy zostały uczynione, zalicza się na należny mu zachowek.
Prześledźmy to na przykładzie:
Spadkodawca (rozwiedziony) miał czworo pełnoletnich dzieci: Adama, Blankę, Cezarego i Justynę. Spadkodawca zostawił w spadku kilka mieszkań o łącznej wartości 3 000 000 zł. Zgodnie z testamentem, wszystkie mieszkania otrzymał Adam. Pozostałe dzieci zostały pominięte w testamencie. Pominięte, ale nie wydziedziczone.
Zacznijmy od tego, że była żona w ogóle nie jest uprawniona do zachowku. Jednak Blanka, Cezary i Justyna mają prawo do ubiegania się o zachowek od Adama. Gdyby nie testament, każde z dzieci otrzymałoby bowiem ¼ udziału w spadku. Uwzględniając, że Blanka, Cezary i Justyna zostali pominięci w testamencie, przysługuje im połowa z ustawowej ¼ udziału w spadku, czyli po ⅛ wartości spadku (po 375 000 zł każdemu).
Blanka wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zachowku w kwocie 375 000 zł do brata Adama. Cezary nie dochodzi należnego mu zachowku (jest to bowiem jego prawo z którego nie musi korzystać). Justyna postąpiła analogicznie, jak brat. W trakcie postępowania okazało się, że 6 lat przed swoją śmiercią spadkodawca darował Blance nieruchomość o wartości 400 000 zł. Wartość darowizny powiększa zatem podstawę obliczenia zachowku, która wobec tego wynos 3 400 000 zł. Blance przysługuje więc 425 000 zł (½ z ¼ z 3 400 000 zł). Ale Blanka zobowiązana jest odliczyć od tej kwoty wartość otrzymanej nieruchomości, w związku z czym należny jej zachowek wynosi jedynie 25 000 zł.
Dodajmy jeszcze, że gdyby z roszczeniem o zachowek wystąpiła Justyna czy Cezary, każde z nich mogłoby żądać od Adama kwoty po 425 000 zł.
Kto nie ma prawa do zachowku?
- Rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa, ani nikt inny niebędący dziedzicem koniecznym (zob. wyżej);
- Spadkobiercy, którzy dokonali odrzucenia spadku;
- Osoby, które zostały skutecznie wydziedziczone w testamencie;
- Osoby uznane przez sąd za niegodne dziedziczenia.
Pozbawienie zachowku – wydziedziczenie albo niegodność dziedziczenia
Wydziedziczenie
Jedynym skutecznym sposobem na pozbawienie przez spadkodawcę dziedzica koniecznego prawa do zachowku jest wydziedziczenie w testamencie. Wydziedziczenie nie może jednak odbyć się dowolnie, wręcz przeciwnie- przepisy przewidują zamknięty katalog sytuacji, kiedy spadkobierca jest uprawniony do wydziedziczenia; chodzi o sytuacje, gdy dziedzic konieczny:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (czyli np. nie uczy się, nie pracuje, czy dopuszcza się alienacji rodzicielskiej);
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Oczywiście, samo prawidłowe powołanie się na jedną (czy wszystkie) wskazane powyżej przyczyny nie oznacza jeszcze, że wydziedziczenie stało się faktem- powód wydziedziczenia trzeba uzasadnić, a warto również uprawdopodobnić, że okoliczności, na które powołujemy się dokonując wydziedziczenia faktycznie miały miejsce. Jeśli zaś pozbawiony zachowku będzie decyzję spadkodawcy kwestionował to wszystkim zdecyduje sąd.
Niegodność dziedziczenia
Wydziedziczenie jest decyzją samego spadkodawcy. W tym zaś przypadku to sąd, już po śmierci spadkodawcy, decyduje czy dany spadkobierca będzie pozbawiony spadku. Co ważne, o ile wydziedziczenie dotyczy wyłącznie dziedziców koniecznych to o niegodności dziedziczenia sąd może orzec wobec każdego spadkobiercy, z jednego (bądź kumulatywnie z kilku) z określonych poniżej powodów, tj. gdy spadkobierca:
- umyślnie dopuścił się ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
- uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
- uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.
5. Czas na decyzję – przyjęcie czy odrzucenie spadku?
Kwestie czasu są absolutnie kluczowe w prawie spadkowym!
Półroczny termin na decyzję
Masz 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Bieg tego terminu jest indywidualny i rozpoczyna się od momentu, gdy dany spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do dziedziczenia (np. o śmierci spadkodawcy, odrzucenia spadku przez osobę powołaną do dziedziczenia we wcześniejszej kolejności, czy otwarciu testamentu).
WAŻNE: Brak jakiegokolwiek oświadczenia w terminie 6 miesięcy skutkuje dziedziczeniem z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że Twoja odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona jest wyłącznie do wartości odziedziczonych aktywów. Można by zatem wyciągnąć wniosek, że jeśli zakładamy, że aktywa spadku przewyższają pasywa to wystarczy nie nie robić nic.
Niestety, nie do końca jest to prawdą.
Dlaczego?
- Jeśli chcemy czym prędzej zostać właścicielem składników majątkowych wchodzących do spadku, bo np. chcemy sprzedać czy wynająć mieszkanie po babci to przecież w pierwszym możliwym terminie popędzimy do notariusza celem uzyskania poświadczenie dziedziczenia;
- Upływ półrocznego terminu, o którym mowa wyżej nie oznacza, że automatycznie stajesz się właścicielem odziedziczonego majątku i możesz nim swobodnie dysponować, czyli np. sprzedać, czy wynająć – jeśli nie udasz się do notariusza, bądź nie wystąpisz do sądu to… może się zdarzyć, że nigdy nie nabędziesz prawa do dysponowania mieniem spadkowym;
- Założenie, że aktywa spadkowe są większe niż długi może być błędne- przecież możemy nie nie wiedzieć, jak wyglądała realna sytuacja majątkowa spadkobiercy. Dlatego potrzebujesz sporządzić wykaz inwentarza majątku spadkowego. Jest to oszacowanie aktywów i pasywów spadku, którego dokonujesz samodzielnie. Z wykazem udajesz się do notariusza, bądź sądu, celem uzyskania poświadczenia dziedziczenia albo postanowienia o nabyciu spadku;
- Wykaz inwentarza stanowi realną ochronę przed wierzycielami spadkodawcy – bez wykazu nie masz jak określić wielkości aktywów i długów spadkowych; a przy tym wiedz, że
- Długi spadkowe nie muszą być zaspokajane wyłącznie ze składników aktywów spadku – przeciwnie- za długi spadkowe odpowiadasz całym swoim majątkiem, a jedynie jej wysokość jest ograniczona do wartości aktywów.
Przykład:
Spadkodawca pozostawił po sobie spory majątek – 4 mieszkania o łącznej wartości 3 500 000 zł, samochód o wartości 70 000 zł, ale też zadłużenie na karcie kredytowej w kwocie 44 590 zł. Bank, dochodząc swojej wierzytelności z tytułu kredytu na karcie spadkodawcy może dokonać egzekucji tej kwoty z Twojego rachunku osobistego.
Od wykazu inwentarza odróżnić trzeba spis inwentarza. Dokument ten sporządza komornik sądowy na podstawie postanowienia sądu i ma na celu szczegółowe ustalenie składu i wartości całego spadku. Obejmuje zarówno aktywa, jak i pasywa. Wniosek o wydanie postanowienia o sporządzenie spisu inwentarza może złożyć osoba, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą albo wykonawcą testamentu lub wierzycielem mającym pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy.
6. Studia przypadku – co zrobić ze spadkiem?
W zależności od sytuacji majątkowej zmarłego, podejmujemy różne kroki. W każdym przypadku potrzebny jest akt zgonu spadkodawcy oraz własny dokument tożsamości. W przypadku dziedziczenia przez małoletnich– również odpisy aktów urodzenia dzieci.
💼 Studium 1: Przewaga aktywów nad długami (sytuacja pozytywna)
| Sytuacja | Aktywa: 100 000 zł (mieszkanie, oszczędności). Pasywa: 20 000 zł (pożyczka). |
| Decyzja | Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza (następuje automatycznie po 6 miesiącach bez oświadczenia; w praktyce, jak wskazano wcześniej wizyta u notariusza, a niekiedy nawet w sądzie jest nieodzowna. Oznacza to, że za długi odpowiadasz tylko do 100 000 zł, pamiętaj jednak o wykazie inwentarza. |
| Kroki | Notariusz (akt poświadczenia dziedziczenia) albo sąd (stwierdzenie nabycia spadku). |
| Dokumenty/Koszty | Akt zgonu, dokumenty tożsamości. Koszty: taksa notarialna (najczęściej 150 zł + VAT+ kilkadziesiąt zł za odpisy), opłata sądowa 100 zł (za wniosek, nie podlega VAT), ewentualnie trudne do oszacowania koszty sporządzenia przez komornika spisu inwentarza). |
❌ Studium 2: Przewaga długu nad aktywami lub same długi
| Sytuacja | Aktywa: 5 000 zł (stare auto). Pasywa: 50 000 zł (kredyty, zaległe czynsze). |
| Decyzja | Odrzucenie Spadku w całości, aby uchronić swój majątek przed odpowiedzialnością za długi, jak również zminimalizować koszty notarialne czy sądowe |
| Kroki | Należy udać się do notariusza albo sądu i złożyć oświadczenie o odrzuceniu. Musisz to zrobić w imieniu swoim, a jeśli masz dzieci, które są kolejnymi do dziedziczenia – również w ich imieniu! |
| Małoletni spadkobiercy | Do 15.11.2023 r. odrzucenie spadku w imieniu swoich małoletnich dzieci bezwzględnie wymagało zgody sądu opiekuńczego. Ta zgoda była konieczna, gdyż odrzucenie spadku to czynność przekraczająca zwykły zarząd majątkiem dziecka – sąd każdorazowo musiał ocenić, czy rezygnacja z dziedziczenia leży w interesie dziecka. W aktualnym stanie prawnym, rodzic, który odrzucił spadek może odrzucić spadek również w imieniu swoich małoletnich dzieci bez zgody sądu, o ile:
Zatem, jeżeli choćby 1 z 3 wymienionych warunków nie jest spełniony, nadal niezbędna będzie zgoda sądu opiekuńczego. |
| Małoletni spadkobiercy, gdy drugi rodzic nie żyje | Zmiana przepisów wyłączająca obowiązek uzyskania zgody sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci została wprowadzona niechlujnie. Dlatego niektórzy notariusze (rzekłbym wręcz, że znaczna większość) odmawia sporządzenia protokołu zawierającego oświadczenie o odrzuceniu spadku, jeśli drugi rodzic naszych dzieci nie żyje. W takiej sytuacji pozostaje nam wystąpić do sądu o wydanie stosownej zgody albo… poszukać takiego notariusza, który załatwi sprawę od ręki uznając, moim zdaniem słusznie, że ważniejsza jest wykładnia celowościowa prawa, niż sztywne trzymanie się literalnego brzmienia przepisów. |
| Dokumenty/Koszty | Akt zgonu, dowód, akty urodzenia dzieci. Koszty: u notariusza -50 zł netto za 1 oświadczenie (+ VAT + koszty odpisów). W przypadku skomplikowanym (np. brak drugiego rodzica), będzie to nieco droższe (opłaty za dodatkowe protokoły). |
Konkluzja – działaj świadomie!
Przyjęcie albo odrzucenie spadku, zwłaszcza wiążącego się z długiem, jest:
- Konieczne do zrobienia – nie możesz zignorować sprawy.
- Ochroną przed daleko idącymi konsekwencjami finansowymi – odrzucenie spadku to bariera dla wierzycieli zmarłego.
- Może wiązać się z dużą ilością papierologii i biegania po urzędach (akty zgonu, odpisy, notariusz, sąd).
- W niektórych przypadkach może być kosztowne (np. duża liczba zstępnych do odrzucenia) albo czasochłonne (sprawa w sądzie opiekuńczym, jeśli np. władza rodzicielska jednego z rodziców jest ograniczona w sprawach majątkowych).
- Bardzo ważne jest pilnowanie terminów – pamiętaj, że termin 6 miesięcy biegnie od różnego momentu dla każdego spadkobiercy!
Nie zwlekaj z podjęciem decyzji i zasięgnij porady prawnej. To inwestycja w Twój spokój finansowy.
Zaproszenie do kontaktu
Mam nadzieję, że ten artykuł rozjaśnił nieco zawiłości dziedziczenia. Jak widzisz, przyjęcie lub odrzucenie spadku to decyzja, która wiąże się z wieloma formalnościami, pilnowaniem terminów i analizą złożonej sytuacji majątkowej. Nie zawsze jest to proste.
Jeśli stoisz przed tą decyzją, masz wątpliwości co do odrzucenia spadku w imieniu dzieci, albo po prostu czujesz, że cała ta papierologia Cię przerasta – nie ryzykuj utraty majątku ani cennych terminów. Jako prawnik specjalizujący się również w prawie spadkowym, mogę przeprowadzić Cię przez ten proces sprawnie i bezpiecznie.
Skontaktuj się ze mną, a pomogę Ci świadomie i skutecznie zarządzać przypadającym Ci spadkiem albo odrzucić go, jeśli taka będzie najlepsza decyzja dla Ciebie i Twojej rodziny.
Działajmy, zanim upłyną terminy!
